Geschiedenis

In de tweede helft van de eerste wereldoorlog onteigenden de Duitsers 60 hectaren weiland in de gemeente Schaffen en bouwden er vier vliegtuigloodsen op. Het einde van de oorlog leek ook het einde van de vliegerij te Schaffen te betekenen. Eind 1918 concentreerde het Belgisch leger zijn vliegtuigen nl. op het grote vliegveld dat de Duitsers te Evere aangelegd hadden en vertrokken daarna gedeeltelijk naar Krefeld in Duitsland.

Hoewel de Duitsers tientallen vliegvelden op Belgisch grondgebied hadden achtergelaten, was het vinden van een direkt bruikbare site voor het na-oorlogse Militair Vliegwezen niet gemakkelijk. Veel terreinen waren na de Duitse capitulatie geplunderd en vernield door de burgerbevolking. Hetgeen gered werd, kon bovendien niet compleet van de plaatselijke bevolking afgeschermd worden. Schaffen was één van de vliegvelden die gered werden. De Fransen hadden het terrein vlak na de Duitse aftocht snel kunnen bezetten en gebruikten het niet als vliegveld maar wel als een opslagplaats. Pas in 1919 "ontdekte" het Belgisch leger het vliegveld. In juni 1919 ontving toenmalig burgemeester Hanegreefs een telegram van het Ministerie van Oorlog waarin hem werd gevraagd het gras op het terrein te laten maaien. In de zomer van 1919 landden één verkenningssmaldeel en de drie jachtsmaldelen van de voormalige jachtgroep "Jacquet" te Schaffen. Vanaf juli 1919 kon iedereen de Hanriot HD 1's, Camels en Spad Sp 13C1's aangevuld met Spad Sp 11A2 "tweezitters" maar ook Fokker DVII's bewonderen. Meteen werd het terrein ook vergroot met 40 bijkomende hectaren en werd een schietstand aangelegd waarop het boordgeschut van de vliegtuigen getest kon worden. Omdat vooral de jachtgroep "Jacquet" aktief was in Schaffen, kreeg het terrein de naam Kwartier Willy Coppens de Houthulst naar Willy Coppens, de grootste luchtheld die het Belgisch Militair Vliegwezen voortgebracht had. Hij telde 37 overwinningen en was op dat ogenblik nog herstellende van de beenamputatie waartoe men besloten had nadat hij tijdens het eindoffensief van 1918 door luchtdoel-artillerie was neergehaald.

Piloten van het 2^de smaldeel 'Schotse Distel'.

Pas in 1921 besloot het Ministerie geld uit te trekken voor de aanleg en heropbouw van vliegvelden voor het Belgisch Militair Vliegwezen. Dat ging gepaard met een uitbreiding van het aantal smaldelen en de koop van nieuw materiaal. De observatiesmaldelen werden gestationeerd te Bierset, Haren en Goetsenhoven, de jachtsmaldelen, vier in totaal, werden verdeeld over twee groepen. De groepen 'Schotse Distel' en 'Comeet' kwamen naar Schaffen. Nijvel werd bevolkt door de groepen 'Witte en Rode Cocotte'. Het Belgisch leger sliep nu in...

De jachtsmaldelen ruilden hun oude oorlogsvliegtuigen voor bij SABCA gebouwde Nieuport N 28C1's, Tsjechische AVIA BH 21's en in de jaren '30 voor Fairey Firefly's. Deze vliegtuigen werden uiteindelijk bij het 1^ste smaldeel (Comeet) vervangen door Glosters Gladiators (1937) en bij het 2^de smaldeel (Schotse Distel) door Hawker Hurricanes (1939).
De twee Schaffense jachtsmaldelen behoorden inmiddels tot het tweede luchtvaartregiment dat uit 6 jachtsmaldelen bestond.

Ondertussen was de Duitse oorlogsmachine op gang gekomen. Oostenrijk en Tsjechoslowakije werden straffeloos geannexeerd. Toen vervolgens ook Polen aan de beurt kwam, verklaarden Frankrijk en Groot-Brittannië Duitsland de oorlog. In de periode tussen deze oorlogsverklaring en het werkelijk uitbreken ervan in het westen, kregen de jachtsmaldelen tot opdracht het neutrale Belgische luchtruim af te schermen voor zowel Britse, Franse als Duitse indringers. Eén Duitse Ju 52 en één Britse Whitley werden tot landen gedwongen en één He 111 van de Luftwaffe werd neergehaald door een patrouille van drie Gladiators. Zelf verloren de Schaffense jagers één Hurricane tijdens een luchtgevecht en twee Gladiators bij ongevallen.

Line up van Fairey Fireflies.

En toen werd het 10 mei 1940...
Voor legermanoeuvres die op deze cruciale dag moesten starten, waren op het vliegveld van Schaffen vier smaldelen samengetrokken. In totaal stonden 50 vliegtuigen deels gegroepeerd, deels verspreid op het 700m bij 700m grote vliegveld. Iets na middernacht klonk het alarm te Schaffen. Er gebeurde niets. Volgens de oorlogsplannen moesten de Gladiators en Hurricanes een "interdiktieopdracht" vliegen boven Beverlo en Diest. Dat gebeurde niet en de Duitse aanvallers wisten twee van de vier smaldelen op de grond te vernietigen. Alleen een smaldeel Foxen en het 1^ste smaldeel met zijn Gladiators wist te ontsnappen. Voor deze vliegtuigen was het een uitstel van executie. De dag daarop gingen er een deel verloren tijdens een luchtgevecht boven de bruggen over het Albertkanaal en werd de rest op de grond vernield. Voor de fiere jagers van Schaffen was de oorlog afgelopen.

In de zomer van 1940 veranderde het vliegveld en zijn omgeving in een bouwwerf. De Duitsers begonnen vliegtuigboxen aan te leggen en lieten het puin ruimen dat ze zelf veroorzaakt hadden. Daarop vestigde een opleidingseenheid van Stukageschwader 1 zich op het vliegveld. Op 14 januari 1942 vertrok deze eenheid en werd het vliegveld met versperringen onbruikbaar gemaakt. Na het geallieerd bombardement op de fabrieken van "Erlawerk VII" te Mortsel op 5 april 1943 kreeg het vliegveld een nieuwe bestemming. Dit maal als "Frontreparatur Betrieb". In Schaffen werden voortaan de roeren van beschadigde Me 109's hersteld.

Op Paasmaandag 10 april 1944 gooiden Amerikaanse B17's 179 ton explosieven op het vliegveld en troffen de omliggende dorpen. Het bombardement betekende het einde van de Duitse luchtvaartaktiviteiten in Schaffen. Diest werd op 6 september 1944 bevrijd door de Britten. Het vliegveld kreeg de Britse code B64 en werd op 21 september van datzelfde jaar door het 168 Recce Sqd RAF opnieuw in dienst genomen. Meer RAF-squadrons zouden volgen.

Het Belgisch leger kwamen terug in 1946. In maart 1946 installeerde de Elementaire Vliegschool van de pas opgerichte Belgische Luchtmacht zich op het vliegveld. In mei 1947 kwamen de para's zich vestigen en richten er hun school op. In juni 1950 ruilde de E.V.S. van de Luchtmacht Schaffen voor Goetsenhoven. Vanaf dat ogenblik werd het militair vliegveld enkel nog door het opleidingscentrum van de paracommando's bewoond. In 1962 werd het vliegveld uitgebreid tot het Fort Leopold en werd een controletoren aan de zuidrand van het veld gebouwd. Het vliegveld van Schaffen bevindt zich nu op een grasterrein van 1700m bij 700m.

Nog enkele hoogtepunten :
11 september 1947 : Eerste sprong uit een Belgische Dakota.
28 november 1947 : Eerste sprong uit 'de ballon'.

Luchtfoto van het vliegveld van Schaffen.